Опубликовано:
Aprelin 2-si Beynəlxalq autizm problemi ilə bağlı informasiyanın yayılması günüdür. Bu gün münasibətilə dünyanın əksər ölkələrində keçirilən aksiyaya Azərbaycan da qoşulub. Son illərdə ölkəmizdə də bu sindromla doğulan uşaqların sayında artım var.
Valideyn ŞAHANƏ MƏHƏRRƏMOVA: “Bir yaşından sonra övladımda fərqlilikər hiss etməyə başladım. Əlbəttə ki, bunun adını qoya bilmirdim, lakin ana kimi qəlbim çox narahat idi, nə olduğunu bilmirdim. Mən oğlumu cəmiyyətə qazandirmaq istədim və onun reabilitasiyası üçün hər bir şeyi etməyə başladım”.
Son illər Azərbaycanda autizm sindromu ilə doğulan uşaqların sayı artıb. Onların rəsmi qeydiyyatı olmasa da, qeyri-rəsmi statistikaya görə, ölkədə 6000-dək autizm sindromlu uşaq var. Ötən il dünyada hər 68 uşaqdan biri bu sindromla doğulub. Autizm oğlanlarda qızlara nisbətən 4 dəfə çox rast gəlinir. Amma bu, qızlarda daha ağır formada özünü göstərir.
Müəllim ELXAN ƏLİYEV: “Autizmi olan uşaqlar qətiyyən xəstə deyillər. Tamamən fərqli bir uşaqlardır, onları dünyalarına girmək çox önəmlidir, empati qurmaq çox önəmlidir. Hər hansı bir irəliləyiş əldə etdikdə insan çox xoşbəxt olur”.
Özünə qapanmaya, məhdud davranışlara və beynin inkişafına mane olan autizm sindromlu uşaqların ən böyük problemi normal cəmiyyətə adaptasiya olunmamaqdır.
AYTƏN ZEYNALOVA - "BİRGƏ VƏ SAĞLAM" İB-NİN SƏDRİ: “Autizm anlayacağımız şəkildə ifadə eləsək, bir inkişaf pozuntusudur. Yəni, inkişaf mərhələsində əmələ gələm pozuntudur. Nitq pozuntuları ola bilər, autizmdə görünə bilər, ünsiyyət sıxıntısı var autizmli uşaqlarda, göz kontaktının qurulmaması, yəni, heç kəslə göz kontaktı qurunmayıb, öz dünyalarına qapanmaları, adları çağrıldığında heç bir şəkildə dönüb sizə baxmamaları, öz yaşıdları ilə oynamamaları, ortaq diqqətlərinin olmaması, kiçik-kiçik artıq gördüyümüz zaman qırmızı siqnalların olduğunu artıq bilməliyik".
Ekspertlər deyirlər ki, valideyn nə qədər tez simptomları görərək övladını reabilitasiyaya cəlb eləsə, uşaqları bir o qədər tez normal cəmiyyətə qazandırmaq mümkündür. Bəzi ailələr övladını autizm yardım mərkəzlərinə aparır. Bu cür mərkəzlərdə uşaqlara psixoloji yardım göstərilir, onların düşünmə, qavrama qabiliyyətləri inkişaf etdirilir.
ALMARA MƏLİKOVA - AUTİZM REABİLİTASİYA MƏRKƏZİNİN RƏHBƏRİ: “Autizm sindromundan əziyyət çəkən insanlar müalicənin yanı sıra, mütləq reabilitasiya görməlidirlər və bu reabilitasiya kompleks şəkildə olsa, çox gözəl effektini verir. Autizm elə bir haldır ki, zamanında və nə qədər tez üstünə düşsə, valideynin avantajıdır”.
Autizmin dəqiq səbəbləri hələ ki, elmə məlum deyil. Genetik xəstəliklər, doğuşdan əvvəl, doğuş zamanı və sonrakı faktorlar, ana bətnində keçirilən qızılca səbəb kimi göstərilir. Ötən ilədək Azərbaycanda autizmli uşaqların diaqnostikası ilə bağlı problemlər yaşanırdı. Bu sindromla doğulan uşaqları ruhi xəstə kimi qeydiyyata alınırdı. 2015-ci ildə Azərbaycanda Uşaqların sağlamlıq imkanları məhdudluğunun müəyyən olunması meyarlarına autizm də aid edilib.
Aprelin 2-ni BMT Autizm günü elan edib. Məşhur Autism speaks cəmiyyəti bu günlə bağlı Light it up-mavi işıqla işıqlandır layihəsini həyata keçirir. Həmin gün dünyanın müxtəlif ölkələrində binalar autizmi simvolu olan mavi rənglə işıqlandırılaraq 2 aprelin Autizm Günü olduğunu insanlara çatdırır.
2010-cu ildə ABŞ-da həyata keçirilən və indiyədək 6 qitə, 136 ölkə və 600 şəhərdə icra edilən “Mavi İşıqla İşıqlandır” layihəsinə Azərbaycan da qoşulub. Bakıdakı Alov Qüllələri, "Hilton" oteli, Qız Qalası və bir sıra müasir tikililər mavi rənglə işıqlandırılır, ictimaiyyət autizm xəstəliyi barədə məlumatlandırılır.
